Jan Brzechwa
Naprawdę nazywał się Jan Wiktor Lesman. Był stryjecznym bratem poety Bolesława Leśmiana. To on wymyślił pseudonim artystyczny Lesmana: Brzechwa – opierzona część strzały.
Jan Brzechwa urodził się 15 sierpnia 1898 roku w Żmerynce na Ukrainie. Duża część encyklopedii podaje datę 1900, ale jest ona nieprawdziwa, pomimo, że podawał ją sam autor. Młodość spędził Brzechwa na Kresach Wschodnich, podróżując ze swą rodziną. Jego ojciec, Aleksander Lesman był inżynierem kolejowym. Matka, Michalina Lewicka była nauczycielka języka francuskiego. Jan miał starszą siostrę – Halinę.
Jan Lesman był uczniem gimnazjum handlowego w Kijowie, a następnie gimnazjum Jeżewskiego w Warszawie. W 1914 roku wyjechał do Petersburga, gdzie zdał maturę w roku 1916. Następnie przez dwa lata studiował medycynę w Kazaniu. w 1918 roku przyjechał do Polski. W Warszawie rozpoczął studia polonistyczne na Wydziale Filozoficznym. Po pięciu miesiącach przeniósł się na Wydział Prawa.
W 1905 roku sześcioletni Jan był w Petersburgu naocznym świadkiem dramatycznych wydarzeń, które w historii Rosji zostały zapamiętane jako „krwawa niedziela” i stały się bezpośrednią przyczyną wybuchu rewolucji. W jej wyniku ojciec stracił pracę, co zapoczątkowało trudny, naznaczony biedą okres w życiu rodzinnym Lesmanów.
Brzechwa zadebiutował jako pisarz w 1915 roku kiedy to opublikował swoje pierwsze wiersze w piotrogrodzkim „Sztandarze” oraz w kijowskich „Kłosach Ukraińskich”.
Zapisując się na studia wstąpił jednocześnie do 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej i jako ochotnik uczestniczył w latach 1920-1921 w wojnie polsko-bolszewickiej, za co w końcu lat dwudziestych został odznaczony Medalem Niepodległości.
Jeszcze w czasie studiów dorabiał jako autor tekstów satyrycznych oraz piosenek i skeczy. Współpracował wówczas z takimi znanymi kabaretami, jak m.in.: Qui Pro Quo, Czarny Kot czy Morskie Oko. Posługiwał się najczęściej pseudonimami Szer-Szeń oraz Inspicjent Brzeszczot. Po ukończeniu studiów w 1924 roku, został adwokatem, specjalistą w dziedzinie prawa autorskiego, jednym z założycieli i długoletnim prezesem Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych.
Opublikował kilka prac na temat prawa autorskiego. Przełomem okazał się proces o prawo autorskie w dziedzinie filmu dźwiękowego, który Brzechwa wygrał, co było sukcesem na skalę europejską. Po wydrukowaniu relacji z tego procesu poeta został korespondentem zagranicznych czasopism prawniczych, a następnie wybrano go do Międzynarodowej Komisji Prawa Autorskiego.
Pisał liczne utwory liryczne i refleksyjne, które publikował w „Skamandrze” i „Wiadomościach Literackich”. Wydał kilka tomików wierszy: „Oblicza zmyślone” (1926), „Talizmany” (1929), „Trzeci krąg” (1932), „Piorun i obłok” (1935”. Pierwszy tomik wierszy dla dzieci – Tańcowała igła z nitką wydano w 1938 (w tym tomiku znalazły się takie popularne do dziś wiersze, jak: Pomidor, Żuraw i czapla czy też Na straganie). Rok po wydaniu pierwszego tomu
z wierszami dla dzieci, w 1939 wydano tom Kaczka Dziwaczka (m.in. wiersze: Znaki przestankowe i Sójka).
W czasie II wojny światowej znalazł pracę w gospodarstwie rolnym, powstałym za sprawą Niemców na terenie toru wyścigów konnych na Służewcu. Został ogrodnikiem. W trakcie powstania warszawskiego czynnie włączył się do walki z okupantem. W dzień wraz z innymi układał barykady, nocą zaś pełnił warty i wykonywał zadania związane z przynależnością do służby przeciwpożarowej. W powstańczej gazetce ukazywały się jego wiersze zagrzewające do walki. Po klęsce powstania mieszkał Brzechwa kilka miesięcy w Zalesiu pod Piasecznem, skąd w 1945 roku wyjechał do Łodzi, gdzie po wyzwoleniu zaczął organizować się koncern prasowo-wydawniczy Czytelnik, którego radcą prawnym został Brzechwa. Pełnił również funkcję prezesa łódzkich literatów.
Na lata II wojny światowej przypada jeden z najważniejszych okresów twórczości bajkopisarza – napisał on w tym czasie takie utwory, jak m.in. Akademia pana Kleksa czy Pan Drops i jego trupa. Dwie książki kontynuujące Akademię… (Podróże pana Kleksa i Tryumf pana Kleksa) napisał kolejno w 1961 i w 1965. Do literatury przeszedł głównie jako autor utworów dla dzieci. Przyniosły mu ogromną popularność i zdobyły wielu naśladowców. Zajmował się także tłumaczeniem literatury rosyjskiej. Od roku 1946 posługiwał się pseudonimem „Jan Brzechwa”, pod którym wydawał swoje książki dla dzieci. Natomiast pod prawdziwym nazwiskiem publikował artykuły z dziedziny prawa. Za swą pracę literacką otrzymał szereg wyróżnień i nagród: nagrodę miasta Warszawy za całokształt twórczości (1955), nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1956), nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości (1965). Zmarł 2 lipca 1966 w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
